یادگار تلخ روزهای جنگ

رژیم بعثی عراق در جنگ 8 ساله با ایران 350 بار دست به حمله شیمیایی زد که این اقدام ضد بشری دست کم 55 هزار جانباز شیمیایی بر جای گذاشت.

این در حالی‌است که پیش‌بینی می‌شود حدود ۱۱۰هزار جانباز شیمیایی غیر رسمی هم در کشور وجود داشته باشند. این‌ اعداد و ارقام فقط یک آمار ساده نیست.علاوه براین تعدادی از سربازان در معرض گازهای شیمیایی قرار گرفته و آسیب جدی دیده‌اند ولی تا سال‌ها متوجه‌آسیب‌های ناشی از استنشاق گازهای شیمیایی نشده‌اند.

 این دسته از قربانیان هم اکنون فاقد پرونده پزشکی هستند و اکنون با گذشت سال‌ها اثرات این گازها در آنان نمایان شده است. آمار رسمی جانبازان شیمیایی مربوط به کسانی است که در جنگ و در لحظه بمباران شیمیایی آسیب دیده و دارای سوابق پزشکی هستند.از سوی دیگرسالانه 37 میلیون دلار در ایران صرف هزینه‌های بهداشتی و درمانی مصدومان سلاح‌های شیمیایی می‌شود.

از نظر تاریخی مواد شیمیایی یکی از ابزارهای جنگی بوده اما خاستگاه سلاح شیمیایی به جنگ جهانی اول برمی‌گردد. نخستین حمله‌گسترده شیمیایی با گاز پولور ‌٢٢ آوریل ‌١٩١٥ در ناحیه‌ای در بلژیک رخ داد.

در جنگ سرد، آمریکا و شوروی انبارهای بسیاری از این سلاح‌ها  را در اختیار داشتند که برای نابودسازی بشر و محیط‌زیست کافی بود،  این موضوع در نهایت در سال ‌١٩٧٢ به تشکیل کنوانسیون منع کاربردی سلاح‌های شیمیایی در ژنو انجامید.

کابوس سلاح‌های شیمیایی هنوز تهدیدی برای بشریت به حساب می‌آید،  این درشرایطی است که ایرانیان تجربه سختی از این سلاح ویرانگر در حافظه دارند و یادگارهای، گازهای خردل و عامل اعصاب در دوران جنگ، هنوز جان جانبازان ایرانی را می‌گیرد و مرگ تدریجی آنان را رقم می‌زند.

حملات شیمیایی که با هدف قرار دادن نظامیان و غیرنظامیان تعداد قابل توجهی از اهالی شهرهای خرمشهر،  اشنویه،  سردشت را به گاز خردل و گازهای عصبی آلوده کرد؛یادگارهایی که آثارش در نسل‌های دوم متولد شده از آنها نیز دیده می‌شود.

در جنگ عراق با ایران،  100 هزار ایرانی با عوامل شیمیایی و به‌طور عمده گاز خردل دچار مصدومیت شیمیایی شدند و احتمال افزایش آمار مصدومان به‌دلیل عوارض آتی آنها همچنان وجود دارد. شاید به همین دلیل است که در مناطق مرزی ایران به ویژه نواحی جنوب و جنوب غربی بروز ناراحتی‌های تنفسی و انواع بیماری‌های ریوی هنوز هم شایع است.در بمباران شیمیایی شهر سردشت،  3هزار تن در دم کشته شدند و 1500 نفر دیگر نیز پس از اتمام جنگ یعنی به‌طور میانگین سالی 75 نفر از این مصدومان جان خود را از دست دادند.

براساس تحقیق صورت گرفته روی 32هزار مصدوم شیمیایی جنگ تحمیلی،  10 درصد مردم سردشت دارای ضایعه شدید تنفسی بوده،  25 درصد از ضایعه جدی پوستی و 70درصد از ضایعه شدید چشمی رنج می‌برند. براساس آخرین آمارها،  40درصد مصدومان شیمیایی دچار افسردگی،  32 درصد مشکل روحی و مابقی این مشکل را در حد خفیف داشته‌اند.

می‌میرند ولی فراموش نمی‌شوند

همان طور که گفته شد تاکنون 50هزار جانباز شیمیایی در کشور تحت درمان و دارای پرونده هستند که 70درصد آنها دچار ضایعه‌های خفیف بوده و 30درصد ضایعه‌های متوسط تا شدید دارند.

این مجروحان به‌طور عمده دارای ضایعه‌های ریوی،  چشمی و پوستی هستند،  ولی به‌دلیل مزمن بودن، از مشکلات اعصاب و روان و کاهش تمایلات عاطفی و مشکلات خانوادگی رنج می‌برند به نحوی که براساس نتایج آخرین تحقیقات،  35درصد جانبازان شیمیایی دچار مشکلات اعصاب و روان هستند. به گفته کارشناسان،  میانگین سن مصدومان شیمیایی 42سال است.

این در حالی است که20 سال پس از بمباران شیمیایی مناطق مسکونی سردشت و «دره قازان» مصدومان این حادثه، برای ادامه درمان نیازمند توجه بیشتر هستند. با وجود اینکه مسئولان معاونت بهداشت و درمان بنیاد شهید و امور ایثارگران،  می‌گویند از متخصصان تراز اول دنیا برای درمان جانبازان دعوت می‌‏کنند و هر ماه یکی از متخصصان خارجی برای درمان بیماران خاص از جمله جانبازان شیمیایی، مغز و اعصاب و دردهای مزمن،  به ایران می‌آید،  اما بسیاری از مصدومان شیمیایی از وضعیت درمان خود ناراضی‌اند.به گفته مسئولان معاونت بهداشت و درمان بنیاد شهید و امور ایثارگران،  این کار که با معاینه روزانه 15 نفر از جانبازان انجام می‌شود،  هزینه اعزام آنان به خارج از کشور را تا یک دهم کاهش می‌دهد ومتخصصان خارجی تازه‌ترین روش‌های درمانی را به پزشکان و پرستاران ارائه می‌‏دهند.

آغازگران نبرد ناجوانمردانه

در جنگ جهانی اول و در سال 1915 میلادی، سلاح شیمیایی از جانب آلمان‌ها به‌کار گرفته شد و سپس دیگر کشورها استفاده از آن را در برنامه جنگی خود گنجاندند.انگلیس پس از جنگ جهانی دوم،  از ماده مرگ آورعلیه استقلال‌طلبان مالایا استفاده کرد.

 آمریکا در جنگ ویتنام،  مواد شیمیایی و میکروبی را به‌کار برد. سال 1975 ویتنامی‌ها بمب‌های شیمیایی را در کامبوج علیه شورشیان خمرهای سرخ به‌کار بردند.
سال 1979 ارتش شوروی سابق در یورش به افغانستان از سلاح‌های شیمیایی بهره برد تا این‌که سرانجام از سال 1980 تا 1988 و در جنگ عراق علیه ایران،  رژیم صدام هر جا که در جنگ به بن‌بست رسید،  از بمب‌های شیمیایی استفاده کرد.

عراق در سال 1980 با انتقال مقادیری از عوامل شیمیایی و مواد اولیه مربوط از ذخایر شوروی سابق و همچنین خرید تجهیزات ویژه از کشورهای اروپایی به ویژه آلمان تولید مستقل جنگ‌افزارهای شیمیایی را آغاز کرد. رژیم بعثی عراق به استفاده از عوامل شیمیایی در جبهه‌های جنگ اکتفا نکرد و بارها در مناطق مسکونی،  به‌ویژه در روستاها بمب‌های شیمیایی خود را فرود آورد. بر اساس گزارش‌های رسمی حملات شیمیایی عراق علیه ایران و برخی مناطق کردنشین عراق به بیش از 30 بار می‌رسد که مهم‌ترین آنها عبارتند از:

- استفاده از گاز خردل در سردشت در هفتم تیر ماه سال 1366. این یکی از فجیع‌ترین و وحشیانه‌ترین حملات از نوع شیمیایی بود.
-  بمباران شیمیایی بسیاری از روستاهای اطراف ایران در اسفند 1367
- حمله شیمیایی به ساکنان شهر حلبچه و روستاهای اطراف آن در اسفند 1367. این غیرانسانی‌ترین مورد استفاده از عوامل شیمیایی بود. بمباران شیمیایی حلبچه وسیع‌ترین مورد استفاده از جنگ‌افزارهای شیمیایی از زمان جنگ جهانی اول تاکنون به‌شمار می‌آید که دست کم 5 هزار تن از مردم این شهر کشته و 7 هزار تن زخمی شدند تا صدام فرجام وحشتناک زندگی خود را در آینه تقض حقوق بشر به روشنی ببیند

منبع: روزنامه همشهری